Block

Tổng quan

Khối là “viên gạch” tạo nên chuỗi khối. Mỗi khối chứa danh sách giao dịch, dữ liệu trạng thái, và mã băm tham chiếu khối trước đó. Nhờ cơ chế liên kết bằng mã băm và đồng thuận mạng, lịch sử giao dịch được đảm bảo tính bất biến, có thể kiểm chứng và truy vết.

Thành phần của một khối

• Header: thời gian tạo, số thứ tự (height), mã băm của khối trước, thông số công suất như gasUsed/gasLimit (đối với các hệ như Ethereum).
• Dữ liệu: danh sách giao dịch, logs/sự kiện, hoặc merkle root đại diện cho tập giao dịch (tùy blockchain).
• Bằng chứng: nonce và độ khó (PoW) hoặc chữ ký/xác nhận từ validator (PoS, BFT…).

Quy trình hình thành khối

1. Giao dịch được phát và vào mempool.
2. Thợ đào/validator chọn giao dịch hợp lệ và tạo khối dự thảo.
3. Khối được khai thác/xác nhận theo cơ chế đồng thuận (PoW/PoS…).
4. Khối được phát tán trên mạng; khi đa số nút chấp nhận, khối trở thành một phần của chuỗi.
5. Sau một số lượng khối tiếp theo (confirmations/finality), dữ liệu được coi là khó đảo ngược.

Bảo mật và tính bất biến

Chuỗi mã băm liên kết giữa các khối tạo ra chi phí rất lớn để sửa lịch sử. Tấn công 51% có thể tái tổ chức chuỗi trong một số hệ PoW, nhưng vẫn cần nguồn lực khổng lồ. Ở PoS/BFT, finality cung cấp đảm bảo mạnh mẽ sau khi khối đạt trạng thái hoàn tất.

Kích thước khối, gas và phí

Khối có giới hạn về kích thước hoặc gas, nên khi nhu cầu giao dịch tăng, phí sẽ tăng theo cơ chế đấu giá (như gas trên Ethereum). Trên Bitcoin, giới hạn kích thước khối và mempool quyết định thời gian chờ xác nhận khi mạng tắc nghẽn.

Tắc nghẽn và mở rộng

Tắc nghẽn khối dẫn tới thời gian xác nhận dài và phí cao. Giải pháp gồm tăng giới hạn, tối ưu hóa, hoặc mở rộng bằng layer-2 (rollups, channels). L2 xử lý giao dịch off-chain/on-rollup rồi ghi bằng chứng lên L1, giúp giảm tải khối gốc.

Thực hành kiểm tra khối

• Sử dụng block explorer để xem chi tiết: hash khối, height, thời gian, số giao dịch, miner/validator, phí, gas.
• Đối chiếu giao dịch của bạn có nằm trong khối và đã đạt finality chưa.

Rủi ro và lưu ý

• Reorg/tái tổ chức chuỗi trong ngắn hạn có thể xảy ra, cần chờ đủ confirmations.
• Khi khối sát giới hạn, phí có thể biến động mạnh; cân nhắc thời điểm gửi giao dịch.

Kết luận

Khối là cấu phần trọng yếu bảo đảm tính toàn vẹn và bất biến của blockchain. Hiểu cách khối được tạo, giới hạn tài nguyên và cơ chế đồng thuận giúp bạn dự đoán phí, thời gian xác nhận và rủi ro khi sử dụng mạng.