Three Arrows Capital là gì? Hành trình từ “đế chế” crypto đến vụ sụp đổ chấn động thị trường

Three Arrows Capital (3AC) từng được xem là biểu tượng thành công trong thế giới tiền mã hóa. Với danh tiếng lẫy lừng và tài sản quản lý lên tới hơn 10 tỷ USD vào năm 2021, ít ai ngờ rằng quỹ này lại sụp đổ chỉ trong vài tuần vào giữa năm 2022. Vụ việc không chỉ khiến hàng nghìn nhà đầu tư mất trắng mà còn kéo theo một loạt nền tảng crypto khác vào vòng xoáy phá sản. Nhiều chuyên gia gọi đây là “Lehman Brothers của thị trường tiền mã hóa”. Vậy điều gì đã khiến một “ông lớn” như 3AC tan rã nhanh chóng đến vậy? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ toàn bộ câu chuyện — từ khởi nguồn, đỉnh cao cho đến vực thẳm — cùng những bài học xương máu rút ra từ thảm họa này.

Three Arrows Capital là gì?

Three Arrows Capital (3AC) là một quỹ đầu cơ chuyên đầu tư vào tài sản kỹ thuật số, được thành lập vào năm 2012 tại Singapore bởi hai cựu trader ngân hàng đầu tư: Kyle Davies và Su Zhu. Cả hai đều tốt nghiệp Đại học Columbia (Mỹ) và từng làm việc tại Credit Suisse trước khi rẽ hướng sang lĩnh vực tiền mã hóa. Ban đầu, 3AC hoạt động như một quỹ giao dịch ngoại hối truyền thống, nhưng nhanh chóng chuyển trọng tâm sang Bitcoin, Ethereum và các tài sản blockchain sau khi nhận thấy tiềm năng bùng nổ của thị trường này.

Chiến lược cốt lõi của 3AC là sử dụng đòn bẩy cao để tối đa hóa lợi nhuận trong các chu kỳ tăng trưởng (bull market). Họ đầu tư mạnh vào stablecoin, DeFi, NFT và đặc biệt là các token hệ sinh thái mới nổi. Quỹ này không niêm yết công khai và không chịu sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý tài chính nào, do đó hoạt động khá bí mật. Tuy nhiên, nhờ lợi nhuận ấn tượng trong giai đoạn 2017–2021, 3AC nhanh chóng thu hút sự tin tưởng từ các tổ chức cho vay lớn như Celsius, BlockFi, Voyager Digital và thậm chí cả ngân hàng đầu tư truyền thống.

Điểm đáng chú ý là 3AC không chỉ là nhà đầu tư thụ động. Họ chủ động tham gia định hình thị trường bằng cách rót vốn vào các dự án tiềm năng như Grayscale, Deribit, và đặc biệt là Terra (LUNA). Chính mối quan hệ sâu rộng này đã khiến nhiều người lầm tưởng rằng 3AC là “bức tường bất khả xâm phạm” trong hệ sinh thái crypto. Nhưng thực tế, thiếu minh bạch và phụ thuộc quá mức vào đòn bẩy đã gieo mầm cho thảm họa sau này.

Sự trỗi dậy của 3AC: Từ startup đến “đế chế” crypto

Giai đoạn 2017–2021 là thời kỳ hoàng kim của Three Arrows Capital. Trong đợt tăng giá Bitcoin đầu tiên (2017), 3AC kiếm lời khổng lồ nhờ chiến lược mua đáy và bán đỉnh chính xác. Đến năm 2020–2021, khi thị trường crypto bùng nổ nhờ dòng tiền kích thích kinh tế toàn cầu sau đại dịch, 3AC mở rộng quy mô đầu tư với tốc độ chóng mặt. Theo báo cáo nội bộ bị rò rỉ, quỹ này từng đạt lợi nhuận hơn 1.000% trong một số quý.

Danh tiếng của 3AC được củng cố qua các kênh truyền thông. Su Zhu thường xuyên xuất hiện trên CNBC, Bloomberg, và podcast crypto hàng đầu, đưa ra những dự đoán lạc quan về tương lai của Bitcoin và Web3. Ông từng tuyên bố: “Chúng tôi không tin vào bear market. Crypto sẽ chỉ đi lên”. Phát ngôn này được nhiều nhà đầu tư trẻ xem như chân lý, dẫn đến niềm tin mù quáng vào chiến lược của 3AC.

Quỹ này cũng xây dựng mạng lưới đối tác chiến lược dày đặc. Họ cho vay hàng trăm triệu USD qua Celsius và BlockFi, đồng thời nắm giữ lượng lớn LUNA — token của hệ sinh thái Terra do Do Kwon sáng lập. Vào đầu năm 2022, 3AC còn rót vốn vào các quỹ mạo hiểm và sàn giao dịch phái sinh như Deribit. Tất cả tạo nên hình ảnh một “đế chế” vững chắc, có khả năng định đoạt xu hướng thị trường. Tuy nhiên, chính sự tự tin thái quá và thiếu kiểm soát rủi ro đã khiến 3AC trở thành nạn nhân đầu tiên khi thị trường đảo chiều.

Nguyên nhân sụp đổ của Three Arrows Capital (2022)

Sự sụp đổ của 3AC không phải là tai nạn đơn lẻ, mà là kết quả của chuỗi sai lầm chiến lược trong bối cảnh thị trường chuyển xấu. Tháng 5/2022, hệ sinh thái Terra (LUNA/UST) sụp đổ hoàn toàn sau khi stablecoin UST mất neo. 3AC là một trong những nhà đầu tư lớn nhất vào LUNA, với ước tính nắm giữ hơn 100 triệu token. Chỉ trong vài ngày, giá trị tài sản này bốc hơi gần như toàn bộ.

Cùng lúc đó, thị trường crypto bước vào bear market nghiêm trọng. Bitcoin giảm từ mức 69.000 USD (tháng 11/2021) xuống dưới 20.000 USD (tháng 6/2022). Do sử dụng đòn bẩy cao — ước tính từ 8x đến 10x — các vị thế long của 3AC liên tục bị thanh lý (liquidate). Họ không đủ tài sản thế chấp để đáp ứng yêu cầu ký quỹ từ các sàn giao dịch phái sinh như Deribit hay các đối tác cho vay.

Vấn đề trầm trọng hơn do 3AC thiếu minh bạch. Họ không tiết lộ đầy đủ mức độ nợ hoặc cấu trúc danh mục đầu tư. Khi BlockFi và Voyager Digital yêu cầu hoàn trả khoản vay hàng trăm triệu USD, 3AC im lặng. Cuối tháng 6/2022, Tòa án Tối cao Singapore buộc 3AC phải thanh lý tài sản. Ngày 27/6/2022, công ty chính thức tuyên bố phá sản. Hàng loạt tổ chức liên quan — từ Genesis đến Gemini Earn — cũng bị ảnh hưởng nặng nề, gây ra hiệu ứng domino trên toàn thị trường.

Hậu quả và hệ lụy từ vụ sụp đổ 3AC

Vụ sụp đổ của Three Arrows Capital không chỉ là thất bại của một quỹ đầu cơ, mà còn là cú sốc hệ thống đối với toàn bộ ngành tiền mã hóa. Ngay sau khi 3AC vỡ nợ, ít nhất ba nền tảng cho vay lớn — Celsius, Voyager Digital và BlockFi — lần lượt nộp đơn phá sản. Tổng thiệt hại ước tính vượt 3 tỷ USD, ảnh hưởng trực tiếp đến hàng trăm nghìn nhà đầu tư cá nhân.

Niềm tin vào các quỹ đầu cơ crypto sụt giảm nghiêm trọng. Nhiều nhà đầu tư bắt đầu đặt câu hỏi: “Nếu ngay cả 3AC — với đội ngũ Ivy League và mạng lưới đối tác toàn cầu — cũng sụp đổ, thì ai là người đáng tin?” Thị trường rơi vào trạng thái hoài nghi kéo dài, khiến thanh khoản crypto co hẹp và giá cả trì trệ suốt năm 2023.

Về mặt pháp lý, hậu quả vẫn đang tiếp diễn. Năm 2023, Su Zhu bị bắt tại sân bay Changi (Singapore) vì không tuân thủ lệnh tòa án liên quan đến việc cung cấp thông tin tài sản. Kyle Davies hiện đang trốn tránh ở Dubai. Các bên quản lý phá sản — chủ yếu là công ty Teneo — đã thu hồi được khoảng 700 triệu USD tài sản, nhưng con số này chỉ đủ trả khoảng 25–30% cho chủ nợ. Tính đến đầu năm 2025, quá trình thanh lý vẫn chưa hoàn tất do tranh chấp pháp lý phức tạp giữa nhiều quốc gia.

Bài học rút ra từ vụ sụp đổ của Three Arrows Capital

Vụ sụp đổ của 3AC để lại nhiều bài học quý giá cho cả nhà đầu tư cá nhân lẫn hệ sinh thái crypto. Trước hết, đừng bao giờ đặt niềm tin tuyệt đối vào “guru” hay thương hiệu. Su Zhu và Kyle Davies từng được tung hô như thiên tài, nhưng họ cũng mắc sai lầm chết người: quá tự tin, thiếu minh bạch và lạm dụng đòn bẩy.

Thứ hai, đòn bẩy là con dao hai lưỡi. Trong bull market, đòn bẩy giúp khuếch đại lợi nhuận. Nhưng khi thị trường đảo chiều, nó có thể xóa sổ toàn bộ tài sản trong tích tắc. Nhà đầu tư cần hiểu rõ mức độ rủi ro trước khi sử dụng margin hoặc vay vốn để đầu tư.

Thứ ba, minh bạch là yếu tố sống còn. Một quỹ đầu cơ không công bố danh mục, không chịu giám sát độc lập và không có cơ chế kiểm soát nội bộ rõ ràng là dấu hiệu cảnh báo đỏ. Người dùng nên ưu tiên các nền tảng có báo cáo kiểm toán định kỳ và cơ chế bảo vệ tài sản rõ ràng.

Cuối cùng, đa dạng hóa luôn là nguyên tắc vàng. Việc 3AC dồn quá nhiều vốn vào LUNA và các tài sản rủi ro đã khiến họ không có “phao cứu sinh” khi khủng hoảng xảy ra. Dù bạn đầu tư vào crypto hay tài sản truyền thống, đừng bao giờ “all-in” vào một kênh duy nhất.

Kết luận

Three Arrows Capital từng là biểu tượng của sự đổi mới và lợi nhuận trong thế giới tiền mã hóa. Nhưng hành trình của họ — từ đỉnh cao danh vọng đến vực thẳm phá sản — là lời nhắc nhở sắc bén: thành công ngắn hạn không đảm bảo sự bền vững. Trong một thị trường biến động như crypto, kỷ luật rủi ro, minh bạch thông tin và tư duy phản biện quan trọng hơn bất kỳ “lời tiên tri” nào từ các guru.

Vụ sụp đổ của 3AC có thể không phải là cuối cùng. Nhưng nếu bạn học được từ những sai lầm của họ, bạn sẽ không trở thành nạn nhân tiếp theo. Hãy luôn nhớ: đầu tư có trách nhiệm bắt đầu từ việc hiểu rõ rủi ro — chứ không phải từ niềm tin mù quáng.