Su Zhu và Kyle Davies: Từ “thiên tài crypto” đến biểu tượng của sự sụp đổ

Hai cái tên từng thống trị thị trường tiền mã hóa, nay lại trở thành biểu tượng của sự sụp đổ – họ là ai? Câu hỏi này đã ám ảnh giới đầu tư crypto kể từ giữa năm 2022. Su Zhu và Kyle Davies, đồng sáng lập quỹ Three Arrows Capital (3AC), từng được ca ngợi như những “phù thủy tài chính” trong thế giới kỹ thuật số. Họ quản lý hàng tỷ USD, định hình xu hướng thị trường và được truyền thông săn đón. Nhưng chỉ trong vài tháng, cả đế chế sụp đổ tan tành. Vụ việc không chỉ xóa sổ một quỹ đầu tư lớn mà còn kéo theo hàng loạt nền tảng cho vay crypto vào vòng xoáy phá sản. Bài viết này phân tích chi tiết hành trình từ đỉnh cao đến vực thẳm của hai nhân vật gây tranh cãi nhất trong lịch sử tiền mã hóa.

Su Zhu và Kyle Davies là ai? Hành trình từ phố Wall đến thế giới crypto

Su Zhu sinh năm 1987 tại Singapore, tốt nghiệp Đại học Columbia với bằng kinh tế và toán học. Anh bắt đầu sự nghiệp tại Credit Suisse – một trong những ngân hàng đầu tư hàng đầu thế giới – ở bộ phận giao dịch phái sinh. Tại đây, anh tiếp xúc sớm với các công cụ tài chính phức tạp và chiến lược đòn bẩy cao. Năm 2012, khi Bitcoin vẫn chỉ là một tài sản nhỏ lẻ, Su Zhu quyết định rẽ hướng. Cùng bạn học lâu năm Kyle Davies, anh thành lập Three Arrows Capital (3AC) với mục tiêu khai thác tiềm năng của tài sản kỹ thuật số.

Kyle Davies, người Mỹ, cũng có nền tảng tài chính truyền thống vững chắc. Trước khi bước chân vào crypto, anh làm việc tại Goldman Sachs và sau đó là một quỹ phòng hộ ở London. Cả hai gặp nhau khi còn học tại Columbia và nhanh chóng nhận ra điểm chung: niềm tin rằng thị trường tài chính truyền thống đang lỗi thời, trong khi crypto mở ra cơ hội sinh lời khổng lồ nếu dám mạo hiểm. Họ chọn Singapore làm trụ sở vì môi trường pháp lý thân thiện và thuế suất hấp dẫn. Ban đầu, 3AC hoạt động như một quỹ giao dịch chênh lệch giá (arbitrage), nhưng nhanh chóng chuyển sang đầu cơ rủi ro cao khi thị trường crypto bùng nổ năm 2017.

Điều khiến họ nổi bật không chỉ là lợi nhuận phi thường – 3AC từng đạt lợi nhuận hơn 1.000% trong một số năm – mà còn là phong cách sống xa hoa. Su Zhu thường xuyên đăng ảnh du thuyền, biệt thự triệu đô và đồng hồ Rolex trên mạng xã hội. Kyle Davies thì ít xuất hiện hơn, nhưng luôn được mô tả là “bộ não chiến lược” phía sau các quyết định đầu tư. Cả hai xây dựng hình ảnh “thiên tài trẻ tuổi”, am hiểu sâu sắc về macro và công nghệ. Tuy nhiên, chính sự tự tin thái quá và thiếu minh bạch sẽ trở thành mầm mống cho thảm họa sau này.

Three Arrows Capital – Đế chế tỷ đô được xây trên cát

Three Arrows Capital (3AC) không chỉ là một quỹ đầu tư – nó từng là biểu tượng của thời kỳ vàng son crypto. Thành lập năm 2012 với số vốn ban đầu khiêm tốn, 3AC bùng nổ mạnh mẽ từ năm 2020 đến đầu 2022. Theo hồ sơ tòa án sau này, tài sản quản lý (AUM) của quỹ từng vượt mốc 18 tỷ USD vào tháng 3/2022. Con số này khiến 3AC trở thành một trong những quỹ crypto lớn nhất thế giới, sánh ngang với Alameda Research của Sam Bankman-Fried.

Chiến lược cốt lõi của 3AC là đòn bẩy cực cao và tập trung rủi ro. Quỹ đặt cược lớn vào các tài sản như Grayscale Bitcoin Trust (GBTC), token LUNA của Terraform Labs, và các stablecoin thuật toán. Họ vay hàng tỷ USD từ các nền tảng cho vay như Genesis, Voyager và BlockFi để tăng quy mô giao dịch. Một phần lý do giới đầu tư tin tưởng 3AC là vì họ hiếm khi tiết lộ danh mục đầu tư thực tế. Minh bạch gần như không tồn tại – không báo cáo định kỳ, không kiểm toán độc lập. Dù vậy, lợi nhuận khổng lồ và mối quan hệ thân thiết với các sàn giao dịch lớn như Deribit hay BitMEX đã tạo nên “hiệu ứng FOMO” (sợ bỏ lỡ).

Đỉnh cao của 3AC đến vào năm 2021. Khi Bitcoin chạm mức 69.000 USD, giá LUNA tăng hơn 10.000% trong một năm, và GBTC giao dịch ở mức premium cao, 3AC kiếm lời khủng khiếp. Họ thậm chí còn ra mắt quỹ riêng mang tên OAKM, thu hút thêm hàng trăm triệu USD từ nhà đầu tư tổ chức. Nhiều chuyên gia tài chính lúc đó ví Su Zhu và Kyle Davies như “Warren Buffett của crypto”. Nhưng thực tế, toàn bộ đế chế được xây trên cát – thiếu đệm thanh khoản, không có kế hoạch ứng phó rủi ro hệ thống, và phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường đi lên.

Vụ sụp đổ chấn động: Khi “thiên tài” từ chối đối mặt với thực tế

Thảm họa bắt đầu từ tháng 5/2022, khi hệ sinh thái Terra/LUNA sụp đổ. Giá LUNA – từng đạt 119 USD – lao dốc về 0 trong vài ngày. 3AC nắm giữ lượng lớn LUNA và stablecoin UST, khiến giá trị danh mục bốc hơi hàng tỷ USD chỉ trong 72 giờ. Nhưng thay vì cắt lỗ hoặc tái cấu trúc, Su Zhu và Kyle Davies tiếp tục tăng vị thế, tin rằng thị trường sẽ sớm phục hồi. Đây là sai lầm chí mạng.

Khi giá Bitcoin giảm sâu dưới 20.000 USD, các khoản vay margin của 3AC bị gọi ký quỹ (margin call). Họ không đủ tài sản để đáp ứng. Ngày 13/6/2022, Genesis – một đơn vị thuộc Digital Currency Group – tuyên bố 3AC nợ hơn 500 triệu USD. Voyager Digital cũng tiết lộ khoản nợ 350 triệu USD. BlockFi, Celsius và nhiều nền tảng khác lần lượt công bố rủi ro tín dụng liên quan đến 3AC. Trong vòng hai tuần, toàn bộ hệ thống tín dụng crypto rung chuyển.

Điều khiến cộng đồng phẫn nộ là phản ứng của hai nhà sáng lập. Thay vì minh bạch, họ từ chối trả lời email, không hợp tác với chủ nợ, và thậm chí xóa tài khoản Twitter. Có tin đồn họ đã rời Singapore, trốn sang Dubai hoặc châu Âu. Tháng 6/2022, tòa án Singapore ra lệnh thanh lý 3AC. Các luật sư đại diện cho chủ nợ phát hiện 3AC không hề có giấy phép quản lý quỹ hợp lệ tại Singapore – dù hoạt động suốt 10 năm. Không có dấu hiệu gian lận trực tiếp, nhưng rõ ràng là quản trị rủi ro kém cỏi, thiếu đạo đức nghề nghiệp và coi thường nghĩa vụ với nhà đầu tư.

Hệ quả dây chuyền và bài học xương máu cho thị trường crypto

Sự sụp đổ của 3AC không chỉ là thất bại của một quỹ – nó kích hoạt hiệu ứng domino khắp thị trường crypto. Voyager Digital nộp đơn phá sản tháng 7/2022. Celsius Network đóng băng rút tiền rồi sụp đổ. BlockFi buộc phải bán mình cho FTX – trước khi FTX cũng sụp đổ vài tháng sau. Tổng thiệt hại lan tỏa ước tính lên tới hơn 40 tỷ USD. Nhiều nhà đầu tư cá nhân mất trắng tiền tiết kiệm.

Về mặt pháp lý, hậu quả nghiêm trọng. Ủy ban Chứng khoán Singapore (MAS) thu hồi giấy phép hoạt động của 3AC và cấm Su Zhu, Kyle Davies tham gia bất kỳ hoạt động tài chính nào trong 9 năm. Tại Mỹ, SEC và DOJ điều tra hành vi gian lận. Tháng 9/2023, Su Zhu bị bắt tại sân bay Changi (Singapore) khi cố gắng xuất cảnh. Anh bị phạt 2 năm tù treo và phải bồi thường hàng triệu USD. Kyle Davies hiện sống ẩn dật, không xuất hiện công khai kể từ giữa 2022.

Bài học lớn nhất từ vụ 3AC là: danh tiếng không thay thế được minh bạch. Nhà đầu tư cần đặt câu hỏi: Quỹ có kiểm toán độc lập không? Có tiết lộ danh mục không? Có đòn bẩy quá cao không? Trong crypto, nơi thiếu quy định chặt chẽ, rủi ro đối tác (counterparty risk) thường lớn hơn rủi ro thị trường. Vụ 3AC cho thấy ngay cả những “thiên tài” được Harvard, Columbia đào tạo cũng có thể sụp đổ nếu thiếu kỷ luật và đạo đức.

Hiện tại của Su Zhu và Kyle Davies: Từ bóng tối đến khả năng tái xuất?

Tính đến đầu năm 2025, tình trạng của hai cựu “ông trùm crypto” vẫn rất khác biệt. Su Zhu, sau khi bị bắt tại Singapore tháng 9/2023, đã chấp nhận thỏa thuận nhận tội với tòa án. Anh bị cấm tham gia quản lý quỹ đầu tư đến năm 2032 và phải thanh toán khoản bồi thường lớn cho các chủ nợ. Dù không ngồi tù, anh sống dưới sự giám sát chặt chẽ. Gần đây, có tin đồn Su Zhu đang cố gắng khởi nghiệp lại trong lĩnh vực AI, nhưng chưa có hoạt động công khai nào liên quan đến crypto.

Kyle Davies thì hoàn toàn biến mất khỏi radar. Không ai biết anh đang ở đâu – Dubai, Thụy Sĩ hay thậm chí Đông Nam Á. Anh không bị truy tố hình sự, nhưng tên tuổi gắn liền với scandal 3AC khiến mọi nỗ lực tái xuất đều gặp khó. Một số nguồn tin giấu tên cho biết Davies đang cố gắng thương lượng riêng với các chủ nợ để tránh kiện tụng, nhưng tiến triển rất chậm.

Cộng đồng crypto nhìn nhận họ với thái độ chia rẽ. Một phe coi họ là “nạn nhân của thị trường gấu”, phe khác gọi họ là “kẻ lừa đảo đội lốt thiên tài”. Tuy nhiên, đa số đồng ý rằng: ảnh hưởng của họ với thị trường hiện gần như bằng 0. Không ai còn tin tưởng vào lời khuyên đầu tư từ Su Zhu hay Kyle Davies. Sự nghiệp của họ, ít nhất trong lĩnh vực tài chính, coi như chấm dứt.

Kết luận: “Thiên tài” hay “kẻ mạo hiểm liều lĩnh”?

Su Zhu và Kyle Davies không thiếu trí tuệ. Họ am hiểu thị trường, giỏi phân tích vĩ mô và từng kiếm lời phi thường. Nhưng trong thế giới tài chính – đặc biệt là crypto – trí tuệ không đủ nếu thiếu đạo đức và kỷ luật rủi ro. Họ xây đế chế trên đòn bẩy, che giấu rủi ro và từ chối trách nhiệm khi thất bại. Đó không phải là thiên tài – đó là sự liều lĩnh được tô vẽ bằng hào quang.

Vụ sụp đổ của Three Arrows Capital là lời cảnh tỉnh muôn đời: đừng bao giờ đầu tư vào thứ bạn không hiểu, và đừng bao giờ tin vào “thiên tài” không minh bạch. Trong crypto, nơi biên giới giữa đổi mới và lừa đảo rất mong manh, bài học từ 3AC vẫn nguyên giá trị – đặc biệt khi thị trường chuẩn bị bước vào chu kỳ bull mới. Danh tiếng có thể xây trong 10 năm, nhưng sụp đổ chỉ trong 10 ngày. Và khi đó, không ai cứu được bạn – ngoài chính bạn.