Lido (LDO) Kiếm Tiền Như Thế Nào? Phân Tích Doanh Thu, Lợi Nhuận & Buyback Chi Tiết

I. Giới thiệu tổng quan về Lido Finance

Lido Finance là giao thức staking thanh khoản hàng đầu trong hệ sinh thái Ethereum. Sau sự kiện The Merge vào tháng 9/2022 – khi Ethereum chuyển từ cơ chế Proof-of-Work sang Proof-of-Stake – Lido nhanh chóng trở thành lựa chọn ưu tiên cho người dùng muốn tham gia staking ETH mà không cần giữ tối thiểu 32 ETH hay tự vận hành validator. Thay vào đó, người dùng gửi ETH vào Lido và nhận lại token stETH – đại diện cho phần thưởng staking và có thể sử dụng trong các ứng dụng DeFi khác như Aave, Curve hay Uniswap.

Token gốc của Lido là LDO, đóng vai trò quản trị trong DAO. Tổng cung cố định là 1 tỷ LDO. Tại thời điểm khởi chạy năm 2020, 36% được phân bổ cho đội ngũ và nhà đầu tư, 22% cho kho bạc DAO, 22% cho Quỹ Phát triển, và 20% cho người dùng ban đầu qua chương trình airdrop và liquidity mining. Đến quý II/2024, hơn 85% tổng cung đã lưu hành. LDO không phải là token trả thưởng trực tiếp. Giá trị của nó đến từ quyền biểu quyết về hướng đi của giao thức – bao gồm cả cách sử dụng doanh thu và triển khai buyback.

Theo DefiLlama, Lido đang nắm giữ hơn 28% tổng lượng ETH được staking trên toàn mạng Ethereum, tương đương khoảng 7,5 triệu ETH (tính đến tháng 6/2024). Con số này vượt xa đối thủ gần nhất là Coinbase (khoảng 14%) và Rocket Pool (~1%). Sự thống trị này giúp Lido tạo ra nguồn doanh thu ổn định – nhưng cũng đặt ra câu hỏi lớn: liệu mô hình này có bền vững?

II. Mô hình doanh thu của Lido: Tiền ở đâu ra?

Lido kiếm tiền chủ yếu thông qua phí staking. Cụ thể, giao thức thu 10% trên tổng phần thưởng staking mà người dùng nhận được. Ví dụ: nếu bạn staking 1 ETH và nhận 0.04 ETH/năm (tỷ suất ~4%), thì Lido sẽ giữ lại 0.004 ETH và bạn nhận 0.036 ETH. Phần phí này sau đó được chia: node operator nhận 5%, còn 5% còn lại thuộc về kho bạc Lido DAO.

Người trả phí chính là người dùng cuối – những cá nhân hoặc tổ chức gửi ETH vào Lido để nhận stETH. Họ chấp nhận mức phí này để đổi lấy tính thanh khoản và sự tiện lợi. Không cần lock 32 ETH, không cần kỹ năng kỹ thuật, và có thể rút lợi nhuận ngay lập tức dưới dạng stETH.

Dữ liệu từ Token Terminal (cập nhật tháng 6/2024) cho thấy Lido đạt doanh thu trung bình ~4,2 triệu USD/tháng chỉ từ phí staking ETH. Trong quý I/2024, tổng doanh thu đạt 12,8 triệu USD. Đây là con số lớn nhất trong số các giao thức staking phi tập trung. Nếu tính theo APR staking trung bình 3,5–4%, và khối lượng staking 7,5 triệu ETH, thì doanh thu lý thuyết khớp với thực tế.

Tuy nhiên, cần lưu ý: doanh thu này hoàn toàn phụ thuộc vào hoạt động staking trên Ethereum. Nếu APR giảm mạnh (do nhiều người tham gia staking), hoặc nếu Ethereum thay đổi cơ chế staking, doanh thu Lido có thể sụt giảm đáng kể. Hiện tại, Lido chưa đa dạng hóa nguồn thu – không có phí giao dịch, không có lending/borrowing – nên rủi ro tập trung rất cao.

III. Lợi nhuận của Lido được phân phối như thế nào?

Toàn bộ phần doanh thu sau khi trả cho node operator (tức 5% trên tổng phần thưởng staking) được chuyển vào kho bạc Lido DAO. Kho bạc này hiện nắm giữ hàng trăm triệu USD giá trị tài sản – chủ yếu là ETH, stETH và một phần LDO. Tính đến tháng 5/2024, giá trị kho bạc vượt 320 triệu USD, theo dữ liệu từ DeepDAO.

Điểm then chốt: lợi nhuận này KHÔNG được chia trực tiếp cho holder LDO dưới dạng cổ tức hay yield. Điều này khác biệt rõ rệt so với một số giao thức DeFi khác như GMX hay Pendle – nơi holder nhận phần trăm doanh thu theo tỷ lệ sở hữu token. Thay vào đó, cộng đồng LDO holders phải bỏ phiếu thông qua các đề xuất quản trị (governance proposals) để quyết định cách sử dụng kho bạc – ví dụ: đầu tư vào dự án con, hỗ trợ thanh khoản, hoặc triển khai chương trình buyback.

Hiện tại, phần lớn ngân sách được dùng để:

• Tài trợ cho các nhóm phát triển (Lido Builders Program)
• Hỗ trợ thanh khoản trên Curve, Balancer
• Đóng góp vào bảo mật và kiểm toán hợp đồng thông minh

Một số đề xuất gần đây (như LIP-34) đã kêu gọi phân phối lợi nhuận trực tiếp, nhưng chưa được thông qua. Lý do chính: cộng đồng lo ngại việc chia lợi nhuận sớm sẽ làm suy yếu khả năng tái đầu tư và mở rộng hệ sinh thái. Do đó, giá trị LDO hiện nay đến từ kỳ vọng quản trị và tăng trưởng dài hạn, chứ không phải dòng tiền hiện tại.

IV. Chương trình Buyback & Burn: Có thật sự hỗ trợ giá LDO?

Chương trình buyback của Lido chưa được triển khai đầy đủ tính đến giữa năm 2024. Tuy nhiên, đã có nhiều đề xuất và thử nghiệm liên quan. Cụ thể, vào năm 2023, Lido DAO đã thông qua một đề xuất cho phép sử dụng tối đa 50% doanh thu hàng quý để mua lại LDO trên thị trường mở. Mục tiêu là đốt (burn) token hoặc giữ trong kho bạc nhằm giảm áp lực bán từ các đợt unlock và hỗ trợ giá.

Thực tế, việc buyback vẫn diễn ra ở quy mô nhỏ. Theo Dune Analytics, từ Q4/2023 đến Q2/2024, Lido chỉ mua lại tổng cộng ~1,2 triệu LDO, trị giá khoảng 1,8 triệu USD. So với khối lượng giao dịch trung bình hàng ngày của LDO (~50–100 triệu USD), con số này gần như không đáng kể.

Về mặt lý thuyết, buyback giúp:

• Giảm cung lưu hành → tăng giá nếu cầu không đổi
• Gửi tín hiệu tích cực đến thị trường
• Cân bằng lạm phát token

Nhưng thực tế, lạm phát LDO vẫn ở mức cao. Mỗi quý, hàng chục triệu LDO được mở khóa cho đội ngũ và nhà đầu tư. Chỉ riêng trong quý II/2024, hơn 42 triệu LDO được unlock – tương đương ~4,2% tổng cung. Trong khi đó, lượng burn từ buyback chỉ chiếm dưới 0,05% tổng cung mỗi quý. Rõ ràng, buyback hiện tại không đủ để bù đắp áp lực bán.

Do đó, tác động của buyback đến giá LDO gần như không đo lường được. Giá LDO chủ yếu bị chi phối bởi biến động thị trường crypto tổng thể, tâm lý staking ETH, và kỳ vọng quản trị – chứ không phải cơ chế đốt token.

V. Phân tích tokenomics LDO trong bối cảnh doanh thu & buybuild

Tokenomics của LDO xoay quanh ba yếu tố: tổng cung cố định, lịch unlock kéo dài, và thiếu cơ chế chia sẻ lợi nhuận trực tiếp. Tổng cung là 1 tỷ LDO – không lạm phát theo thời gian như nhiều token khác. Tuy nhiên, cung lưu hành tăng dần do các đợt unlock theo lịch trình.

Theo TokenUnlocks, đến hết năm 2024, tổng cung lưu hành sẽ đạt ~920 triệu LDO. Nghĩa là chỉ còn ~8% chưa lưu hành – chủ yếu dành cho các chương trình tương lai. Tỷ lệ lạm phát hàng năm hiện tại là ~12%, nhưng sẽ giảm mạnh sau năm 2025 khi các đợt unlock kết thúc.

Giá trị nội tại của LDO phụ thuộc vào mối quan hệ giữa doanh thu và quyền quản trị. Nếu doanh thu tăng gấp đôi – nhờ APR cao hơn hoặc khối lượng staking tăng – thì kho bạc DAO phình to. Holder LDO có quyền quyết định sử dụng số tiền đó để buyback, đầu tư, hoặc chia sẻ lợi nhuận. Nhưng cho đến nay, chưa có cam kết cụ thể về việc chia sẻ lợi nhuận.

Giả sử doanh thu tăng 2x lên 8,4 triệu USD/tháng, và Lido dùng 50% để buyback LDO (~4,2 triệu USD/tháng). Với giá LDO ~1,5 USD, điều đó tương đương 2,8 triệu LDO/tháng được mua lại – tức ~33,6 triệu LDO/năm. Con số này vẫn thấp hơn lượng unlock hàng năm (ước tính ~50–60 triệu LDO trong năm 2024). Do đó, buyback đơn lẻ không thể đảo ngược xu hướng lạm phát – trừ khi kết hợp với đốt token bắt buộc hoặc phân phối lợi nhuận.

VI. So sánh với các đối thủ: Rocket Pool, EigenLayer…

Rocket Pool – đối thủ lớn nhất của Lido trong phân khúc staking phi tập trung – có mô hình doanh thu hoàn toàn khác. Rocket Pool không thu phí cố định. Thay vào đó, node operator phải “bond” (ký quỹ) token RPL. Phần thưởng staking được chia theo cơ chế cạnh tranh: node nào có RPL bond nhiều hơn thì nhận phần thưởng cao hơn. Do đó, Rocket Pool không có doanh thu tập trung – và cũng không có kho bạc DAO lớn như Lido.

EigenLayer lại đi theo hướng khác: họ không cung cấp staking ETH, mà cho phép “restaking” – tức tái sử dụng stake ETH để bảo vệ các ứng dụng khác (Actively Validated Services). EigenLayer thu phí từ các dịch vụ này, nhưng token EIGEN chưa được phát hành (dự kiến 2024–2025). Vì vậy, chưa thể so sánh trực tiếp.

Về chia sẻ lợi nhuận:

• Lido: Không chia, giữ trong kho bạc.
• Rocket Pool: Không có doanh thu tập trung → không chia.
• Stader Labs (trên nhiều chain): Có chương trình chia lợi nhuận cho holder SD.
• Puffer Finance: Đề xuất chia 50% doanh thu cho holder PUF.

Ưu điểm của Lido là doanh thu ổn định và kho bạc mạnh. Nhược điểm là thiếu cơ chế tạo giá trị trực tiếp cho holder và rủi ro tập trung hóa (top 5 node operators kiểm soát hơn 60% validator của Lido).

VII. Rủi ro & thách thức

Lido đối mặt với ba rủi ro lớn:

1. Tập trung hóa: Mặc dù là giao thức “phi tập trung”, Lido lại phụ thuộc nặng vào một nhóm nhỏ node operators như Chorus One, Staking Facilities, và Certus One. Nếu một trong số này bị tấn công hoặc vi phạm quy tắc, toàn bộ hệ thống staking có thể bị ảnh hưởng. Ethereum Foundation từng cảnh báo rằng quá nhiều ETH tập trung vào một giao thức staking là mối đe dọa an ninh mạng.

2. Rủi ro pháp lý: SEC (Ủy ban Chứng khoán Mỹ) đang xem xét liệu các token governance như LDO có phải là chứng khoán hay không. Nếu LDO bị coi là chứng khoán, Lido có thể bị kiện – giống như trường hợp Ripple (XRP) hoặc Coinbase (với nhiều token niêm yết). Đặc biệt, vì Lido có doanh thu và kho bạc lớn, SEC có thể cho rằng holder LDO đang “đầu tư vào kỳ vọng lợi nhuận từ nỗ lực của người khác”.

3. Phụ thuộc vào Ethereum: Lido gần như 100% phụ thuộc vào Ethereum. Nếu Ethereum thay đổi cơ chế staking (ví dụ: giảm APR, giới hạn lượng ETH staking), hoặc nếu xuất hiện giải pháp staking tốt hơn (ví dụ: tích hợp native staking trên ví), Lido có thể mất thị phần nhanh chóng. Hiện tại, Lido chưa mở rộng sang nhiều chain – dù đã thử nghiệm trên Polygon và Solana, nhưng quy mô rất nhỏ.

VIII. Kết luận: LDO – Tài sản đầu cơ hay đầu tư giá trị?

LDO không phải là tài sản tạo dòng tiền trực tiếp. Nó không trả cổ tức. Không có yield thụ động. Giá trị của LDO đến từ quyền quản trị và niềm tin vào sự tăng trưởng của hệ sinh thái staking Ethereum.

Nếu bạn tin rằng:

• Staking ETH sẽ tiếp tục tăng trưởng
• Lido duy trì vị thế dẫn đầu
• Cộng đồng sẽ thông qua các đề xuất chia sẻ lợi nhuận hoặc buyback quy mô lớn

…thì LDO có thể là tài sản đầu tư giá trị dài hạn.

Ngược lại, nếu bạn tìm kiếm token mang lại thu nhập thụ động ngay lập tức, LDO không phù hợp. Trong ngắn hạn, giá LDO dễ bị ảnh hưởng bởi unlock token và biến động thị trường chung.

Tóm lại: LDO là cổ phiếu của một công ty DeFi chưa chia cổ tức. Giá trị nằm ở tiềm năng, chứ không phải hiện tại. Nhà đầu tư nên theo dõi sát các đề xuất quản trị, doanh thu hàng quý, và tiến triển của chương trình buyback – vì đó mới là những yếu tố quyết định giá LDO trong tương lai.