El Salvador Sẽ Bán Ví Chivo Bitcoin: Cơ Hội Hay Rủi Ro Cho Tương Lai Crypto?
Vào đầu năm 2024, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đưa ra một tuyên bố đáng chú ý: El Salvador có kế hoạch bán lại ví Bitcoin Chivo — sản phẩm biểu tượng trong chiến lược “Bitcoin hóa” quốc gia do Tổng thống Nayib Bukele khởi xướng từ năm 2021. Thông tin này nhanh chóng lan truyền khắp cộng đồng tiền mã hóa, khiến nhiều người tự hỏi: Liệu đây có phải dấu hiệu cho thấy mô hình “quốc gia chấp nhận Bitcoin làm pháp định” đang thất bại?
Để hiểu rõ hơn, cần nhìn lại bối cảnh. Năm 2021, El Salvador trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới công nhận Bitcoin là tiền tệ hợp pháp, ngang hàng với đồng đô la Mỹ. Một phần cốt lõi của chính sách này là ví Chivo — ứng dụng do chính phủ phát triển, hỗ trợ người dân lưu trữ và thanh toán bằng Bitcoin, đồng thời tặng mỗi người dùng mới 30 USD giá trị BTC để khuyến khích sử dụng.
Ban đầu, Chivo thu hút hơn 3 triệu lượt tải — gần bằng dân số trưởng thành của cả nước. Tuy nhiên, theo dữ liệu từ Chainalysis và các báo cáo độc lập, mức độ sử dụng thực tế rất thấp. Nhiều người chỉ đăng ký để nhận phần thưởng, sau đó rút tiền hoặc không bao giờ mở lại ứng dụng. Đến cuối năm 2023, tỷ lệ người dân El Salvador thường xuyên sử dụng Bitcoin trong giao dịch hàng ngày được ước tính dưới 10%.
Chi phí duy trì hệ sinh thái Chivo cũng rất cao. Chính phủ đã chi hơn 200 triệu USD để phát triển cơ sở hạ tầng, quảng bá và mua Bitcoin tích trữ. Trong khi đó, giá Bitcoin biến động mạnh — từ mức đỉnh hơn 68.000 USD năm 2021 xuống dưới 16.000 USD vào cuối 2022 — khiến khoản đầu tư công bị “ngập lỗ” tạm thời. Dù giá hiện đã phục hồi lên trên 60.000 USD, áp lực tài chính và phản ứng từ các tổ chức quốc tế như IMF vẫn dai dẳng.
Việc IMF kêu gọi El Salvador “bán Chivo” không chỉ đơn thuần là lời khuyên kỹ thuật. Đây là một phần trong yêu cầu lớn hơn: IMF muốn quốc gia Trung Mỹ này từ bỏ Bitcoin như tiền pháp định để đổi lấy gói cứu trợ tài chính tiềm năng. Trong nhiều cuộc đàm phán gần đây, IMF nhấn mạnh rằng việc giữ Bitcoin trong bảng cân đối tài sản nhà nước làm tăng rủi ro tài khóa và gây bất ổn vĩ mô.
Tuy nhiên, nếu El Salvador thực sự bán Chivo, điều đó không nhất thiết đồng nghĩa với “thất bại hoàn toàn” của tham vọng Bitcoin. Có thể chính phủ đang tìm cách tinh gọn hệ thống — chuyển giao ví cho khu vực tư nhân, giảm gánh nặng ngân sách, đồng thời vẫn giữ Bitcoin như một phần trong chiến lược tài chính dài hạn. Thực tế, nhiều startup fintech toàn cầu đã bày tỏ quan tâm đến việc mua lại nền tảng Chivo, vốn sở hữu cơ sở hạ tầng blockchain và cơ sở người dùng sẵn có.
Hơn nữa, dù Chivo không thành công như kỳ vọng, chính sách Bitcoin của El Salvador đã mang lại những hệ quả gián tiếp tích cực. Du lịch crypto tăng mạnh — nhiều hội nghị, sự kiện blockchain chọn El Salvador làm điểm đến. Quốc gia này cũng thu hút dòng vốn đầu tư mạo hiểm vào lĩnh vực công nghệ. Và quan trọng nhất, nó đặt ra một câu hỏi mang tính lịch sử: Liệu một quốc gia nhỏ có thể thoát khỏi sự phụ thuộc vào hệ thống tài chính phương Tây bằng cách ôm lấy tiền kỹ thuật số phi tập trung?
Một góc nhìn thận trọng: Đừng vội coi đây là “bài học thành công”
Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận lại từ góc độ rủi ro. Việc IMF đề xuất bán Chivo không chỉ vì lo ngại về hiệu quả — mà còn vì những hệ lụy tiềm tàng mà mô hình El Salvador có thể tạo ra cho các nền kinh tế đang phát triển khác.
Thứ nhất, chính sách Bitcoin hóa được thúc đẩy chủ yếu bởi một lãnh đạo có xu hướng tập trung quyền lực. Tổng thống Bukele sử dụng Twitter để công bố quyết định mua Bitcoin mà không qua Quốc hội hay đánh giá tác động độc lập. Điều này đặt ra câu hỏi về minh bạch và trách nhiệm giải trình — đặc biệt khi tiền thuế của dân được dùng để đầu cơ vào một tài sản biến động mạnh.
Thứ hai, dù Bitcoin được quảng bá như công cụ tài chính cho người không có tài khoản ngân hàng, thực tế lại cho thấy rào cản kỹ thuật vẫn rất lớn. Nhiều người dân nông thôn El Salvador không có điện thoại thông minh ổn định, chưa nói đến hiểu biết về khóa riêng tư hay bảo mật ví. Kết quả là, thay vì “tài chính toàn diện”, họ có thể dễ dàng trở thành nạn nhân của lừa đảo hoặc mất tiền vĩnh viễn.
Cuối cùng, lịch sử cho thấy các thí nghiệm tiền tệ quy mô quốc gia thường kết thúc trong khủng hoảng nếu thiếu cơ chế kiểm soát rủi ro. Venezuela từng thử nghiệm Petro — đồng tiền kỹ thuật số do nhà nước phát hành — nhưng thất bại hoàn toàn do thiếu niềm tin và tính thanh khoản. Zimbabwe, Argentina cũng từng lạm phát tiền tệ đến mức người dân buộc phải tìm đến USD hay stablecoin. Nhưng Bitcoin không phải là “tiền ổn định” — nó là tài sản rủi ro cao. Gán nó trực tiếp vào hệ thống thanh toán quốc gia có thể khiến nền kinh tế dễ tổn thương trước biến động thị trường toàn cầu.
Do đó, dù ý tưởng đằng sau Chivo đầy tham vọng, việc bán lại ví có thể là bước đi cần thiết — không phải để từ bỏ tương lai tiền mã hóa, mà để thừa nhận rằng: công nghệ không thể thay thế thể chế. Muốn Bitcoin thực sự phục vụ đại chúng, cần có giáo dục tài chính, hạ tầng kỹ thuật vững chắc và — quan trọng nhất — sự đồng thuận xã hội, chứ không chỉ là quyết định từ trên xuống.
Trong bối cảnh đó, câu chuyện El Salvador không nên được đọc như một bản anh hùng ca hay một thảm họa, mà như một nghiên cứu điển hình — vừa đầy cảm hứng, vừa cảnh tỉnh — cho bất kỳ quốc gia nào đang cân nhắc bước vào kỷ nguyên tiền kỹ thuật số.
Share this post
Best Exchange Vietnam
Independent analysts covering crypto exchanges and products for global readers.
