Stablecoin là gì? Tổng quan đầy đủ cho người mới bắt đầu (2025)

Thị trường tiền mã hóa nổi tiếng với sự biến động mạnh. Chỉ trong vài giờ, giá Bitcoin có thể tăng hoặc giảm 10–20%. Trong bối cảnh đó, nhà đầu tư cần một công cụ để giữ giá trị tài sản mà không phải rút về tiền pháp định. Đó chính là lý do stablecoin ra đời. Nhưng liệu stablecoin có thực sự “ổn định” như tên gọi? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất, phân loại, cơ chế hoạt động, rủi ro và cách sử dụng stablecoin hiệu quả — cập nhật đến năm 2025.

Stablecoin là gì? Định nghĩa đơn giản

Stablecoin là một loại tiền mã hóa được thiết kế để duy trì giá trị ổn định bằng cách neo theo một tài sản tham chiếu bên ngoài. Tài sản này thường là đồng đô la Mỹ (USD), nhưng cũng có thể là vàng, euro hoặc thậm chí là rổ tài sản. Mục tiêu chính của stablecoin là kết hợp tính phi tập trung và tốc độ của blockchain với sự ổn định của tài sản truyền thống.

Khác với Bitcoin hay Ethereum — vốn có thể dao động hàng chục phần trăm trong ngày — stablecoin như USDT hay USDC thường giao dịch quanh mức 1 USD, sai lệch chỉ vài cent. Điều này giúp người dùng tránh rủi ro biến động khi giao dịch, lưu trữ hoặc tham gia vào các nền tảng DeFi.

Tại sao hệ sinh thái crypto lại cần stablecoin? Câu trả lời nằm ở tính ứng dụng thực tế. Khi thị trường lao dốc, thay vì bán token lấy tiền mặt (mất thời gian, phí ngân hàng), trader có thể chuyển sang stablecoin ngay lập tức. Theo dữ liệu từ Chainalysis (2024), hơn 60% khối lượng giao dịch trên sàn phi tập trung (DEX) liên quan đến ít nhất một stablecoin. Ngoài ra, stablecoin còn đóng vai trò làm đơn vị kế toán chuẩn trong DeFi — tương tự như USD trong thương mại toàn cầu.

Các loại stablecoin phổ biến hiện nay

Hiện nay, stablecoin được chia thành bốn nhóm chính dựa trên cơ chế đảm bảo giá trị. Mỗi loại có ưu nhược điểm riêng, phù hợp với nhu cầu và mức độ chấp nhận rủi ro khác nhau.

• Fiat-collateralized (đảm bảo bằng tiền pháp định): Đây là nhóm phổ biến nhất. Mỗi stablecoin được phát hành dựa trên lượng tiền thật (thường là USD) được giữ trong tài khoản ngân hàng. Ví dụ điển hình: USDT (Tether), USDC (Circle) và TUSD (TrueUSD). Ưu điểm là dễ hiểu, ổn định cao. Nhược điểm: phụ thuộc vào tổ chức trung tâm và minh bạch dự trữ.

• Crypto-collateralized (đảm bảo bằng tiền mã hóa): Loại này dùng tài sản crypto (như ETH) làm thế chấp, thường với tỷ lệ vượt mức (ví dụ 150%) để chống biến động. DAI của MakerDAO là ví dụ tiêu biểu. DAI hoàn toàn phi tập trung, không cần tin tưởng bên thứ ba. Tuy nhiên, nếu giá ETH sụt mạnh, hệ thống có thể thanh lý tài sản.

• Algorithmic stablecoin (stablecoin thuật toán): Không dựa vào tài sản đảm bảo, mà dùng thuật toán điều chỉnh cung tiền để duy trì giá. UST (TerraUSD) từng là đại diện nổi bật — cho đến khi sụp đổ vào tháng 5/2022, gây thiệt hại hơn 40 tỷ USD. Sự kiện này cho thấy rủi ro cực cao nếu mô hình không bền vững.

• Commodity-backed (neo theo hàng hóa): Ít phổ biến hơn, ví dụ stablecoin neo theo vàng (PAX Gold – PAXG). Giá trị dao động theo giá vàng quốc tế. Phù hợp với nhà đầu tư muốn đa dạng hóa tài sản, nhưng thanh khoản thấp.

Theo CoinGecko (tháng 3/2025), tổng vốn hóa thị trường stablecoin đạt 168 tỷ USD, trong đó USDT chiếm ~68%, USDC ~20%, DAI ~5%. Con số này phản ánh sự thống trị của nhóm fiat-collateralized.

Cách stablecoin duy trì giá trị ổn định

Cơ chế giữ giá của stablecoin phụ thuộc vào loại hình. Với stablecoin đảm bảo bằng tiền pháp định như USDC, Circle — công ty phát hành — phải giữ 1 USD trong ngân hàng cho mỗi USDC lưu hành. Khi người dùng gửi 100 USD, Circle mint 100 USDC. Khi họ đổi ngược lại, Circle đốt (burn) 100 USDC và trả 100 USD. Quá trình này tạo ra sự cân bằng cung – cầu.

Đối với DAI, cơ chế phức tạp hơn. Người dùng gửi ETH vào hợp đồng thông minh của MakerDAO, sau đó nhận DAI. Tỷ lệ thế chấp tối thiểu là 150% — nghĩa là để vay 100 DAI (~100 USD), bạn cần gửi ít nhất 150 USD giá trị ETH. Nếu giá ETH giảm mạnh, hệ thống tự động thanh lý tài sản để đảm bảo DAI luôn được đảm bảo.

Minh bạch dự trữ là yếu tố then chốt. USDC công bố báo cáo kiểm toán hàng tháng từ Grant Thornton — một trong “Big Four”. Trong khi đó, Tether từng bị SEC phạt 41 triệu USD năm 2021 vì tuyên bố sai lệch rằng USDT được đảm bảo 100% bằng tiền mặt. Đến năm 2024, Tether mới bắt đầu công bố báo cáo dự trữ chi tiết hơn, nhưng vẫn thiếu kiểm toán độc lập đầy đủ.

Làm sao biết stablecoin có đủ backing? Bạn nên:

• Kiểm tra trang web chính thức của dự án.
• Tìm báo cáo kiểm toán từ hãng uy tín (Grant Thornton, Armanino…).
• Theo dõi dữ liệu on-chain qua Dune Analytics hoặc Token Terminal.

Ưu điểm và rủi ro khi sử dụng stablecoin

Stablecoin mang lại nhiều lợi ích thiết thực trong hệ sinh thái crypto. Trước hết, nó giúp giảm rủi ro biến động. Khi thị trường đỏ lửa, việc chuyển tài sản sang USDC hoặc DAI giúp bạn “ngồi yên” mà không lo mất giá. Thứ hai, stablecoin có thanh khoản cực cao — đặc biệt trên các sàn như Binance, Coinbase hay Uniswap. Giao dịch giữa stablecoin thường mất vài giây, phí thấp, không cần qua ngân hàng.

Ngoài ra, stablecoin là cầu nối giữa thế giới fiat và crypto. Người mới có thể mua USDT bằng VNĐ trên sàn nội địa, rồi dùng USDT để mua Bitcoin — thay vì chờ 2–3 ngày chuyển khoản ngân hàng.

Tuy nhiên, rủi ro vẫn tồn tại. Thiếu minh bạch là mối lo lớn nhất. USDT từng nhiều lần bị nghi ngờ không có đủ dự trữ. Năm 2023, Tether thừa nhận chỉ 2,7% dự trữ là tiền mặt, phần còn lại là trái phiếu kho bạc, thương phiếu và các tài sản rủi ro khác. Rủi ro pháp lý cũng đáng kể: SEC đã kiện Circle (phát hành USDC) vì coi USDC là chứng khoán chưa đăng ký. Cuối cùng, rủi ro hệ thống từ stablecoin thuật toán — như vụ UST sụp đổ — cho thấy không có gì là “ổn định tuyệt đối”.

Do đó, người dùng không nên xem stablecoin như “tiền gửi ngân hàng”. Luôn ưu tiên những stablecoin có kiểm toán minh bạch, tránh các dự án nhỏ, ít thanh khoản.

Stablecoin phổ biến nhất hiện nay (2025)

Tính đến quý I/2025, bốn stablecoin dẫn đầu thị trường gồm:

• USDT (Tether): Vốn hóa ~114 tỷ USD. Là stablecoin lâu đời nhất (ra đời 2014), hỗ trợ trên hầu hết sàn giao dịch. Tuy nhiên, minh bạch hạn chế và từng dính nhiều bê bối pháp lý.

• USDC (Circle): Vốn hóa ~34 tỷ USD. Được hỗ trợ bởi BlackRock — quỹ đầu tư lớn nhất thế giới — thông qua quỹ dự trữ BlackRock USD Institutional Digital Liquidity Fund. USDC nổi tiếng minh bạch, kiểm toán hàng tháng, nhưng chịu áp lực từ SEC.

• DAI: Vốn hóa ~8,5 tỷ USD. Là stablecoin phi tập trung duy nhất lọt top 3. Không phụ thuộc ngân hàng, hoạt động hoàn toàn trên blockchain Ethereum. Phù hợp với người dùng DeFi, nhưng chịu rủi ro từ biến động tài sản thế chấp.

• PYUSD (PayPal USD): Ra mắt năm 2023, do PayPal phát hành. Dù vốn hóa chỉ ~1,2 tỷ USD, PYUSD đánh dấu sự thâm nhập của fintech truyền thống vào crypto. Được đảm bảo 1:1 bằng USD và trái phiếu ngắn hạn, kiểm toán bởi Deloitte.

Vậy nên chọn stablecoin nào? Nếu bạn giao dịch trên sàn tập trung, USDT vẫn là lựa chọn tiện lợi nhất. Nếu ưu tiên minh bạch và an toàn, USDC hoặc PYUSD tốt hơn. Với người dùng DeFi, DAI là lựa chọn phi tập trung duy nhất đáng tin cậy.

Stablecoin và quy định pháp lý tại Việt Nam

Tại Việt Nam, tiền mã hóa không được công nhận là phương tiện thanh toán hợp pháp. Theo Nghị định 101/2012/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn sau này, chỉ đồng tiền do Ngân hàng Nhà nước phát hành (VNĐ) mới được dùng để thanh toán trong lãnh thổ Việt Nam.

Tuy nhiên, pháp luật không cấm việc sở hữu hoặc giao dịch tiền mã hóa, bao gồm stablecoin. Nhiều sàn giao dịch nội địa như Remitano, Bitmoon, hay Alini cho phép mua bán USDT bằng VNĐ. Nhưng đây là hoạt động ngoài luồng, không được bảo vệ bởi pháp luật nếu xảy ra tranh chấp hoặc lừa đảo.

Người dùng cần lưu ý: không được dùng stablecoin để thanh toán hàng hóa/dịch vụ trong nước. Hành vi này có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu hình sự nếu liên quan đến rửa tiền, trốn thuế.

Để sử dụng stablecoin an toàn tại Việt Nam, bạn nên:

• Chỉ giao dịch trên sàn uy tín, có KYC cơ bản.
• Không công khai quảng bá việc dùng stablecoin làm phương tiện thanh toán.
• Lưu trữ stablecoin trong ví cá nhân (non-custodial wallet) như MetaMask, Trust Wallet — thay vì để trên sàn.
• Theo dõi sát diễn biến pháp lý từ Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính.

FAQ – Câu hỏi thường gặp

Stablecoin có sinh lời không? Có, nhưng đi kèm rủi ro. Bạn có thể gửi stablecoin vào các nền tảng lending (Aave, Compound) hoặc staking (trên sàn) để nhận lãi suất 2–10%/năm. Tuy nhiên, nền tảng có thể vỡ nợ (như vụ Celsius 2022).

Có nên giữ tiền trong stablecoin thay vì ngân hàng? Không nên thay thế hoàn toàn. Stablecoin không được bảo hiểm tiền gửi như ngân hàng. Chỉ nên dùng để tránh rủi ro biến động ngắn hạn trong crypto, không phải kênh tiết kiệm dài hạn.

Stablecoin có bị hack không? Bản thân stablecoin (token) rất khó hack nhờ công nghệ blockchain. Nhưng sàn giao dịch hoặc ví lưu trữ có thể bị tấn công. Năm 2022, hacker đánh cắp 600 triệu USD từ Wormhole — trong đó phần lớn là USDC.

Chuyển stablecoin sang tiền VNĐ như thế nào? Bạn có thể bán USDT/USDC trên các sàn P2P nội địa (Remitano, Bitmoon) để nhận VNĐ qua ngân hàng. Hoặc dùng dịch vụ OTC (over-the-counter) từ các nhà cung cấp uy tín. Lưu ý: giao dịch P2P tiềm ẩn rủi ro lừa đảo — luôn chọn đối tác có lịch sử giao dịch tốt.

Kết luận

Stablecoin là công cụ không thể thiếu trong hệ sinh thái tiền mã hóa hiện đại. Nó giúp nhà đầu tư giữ giá trị, giao dịch linh hoạt và tiếp cận DeFi một cách hiệu quả. Tuy nhiên, “ổn định” không đồng nghĩa với “an toàn tuyệt đối”. Vụ sụp đổ UST, các vụ kiện pháp lý với Tether và Circle cho thấy rủi ro luôn hiện hữu.

Lời khuyên dành cho bạn: luôn tìm hiểu kỹ trước khi sử dụng. Ưu tiên stablecoin có kiểm toán minh bạch, dự trữ rõ ràng và cộng đồng lớn. Đừng đặt toàn bộ niềm tin vào bất kỳ stablecoin nào — dù là USDT hay USDC.

Nếu bạn thấy bài viết hữu ích, hãy theo dõi blog của chúng tôi để cập nhật những xu hướng mới nhất về crypto, DeFi và tài chính phi tập trung trong năm 2025.