Hướng dẫn sử dụng Raydium Exchange chi tiết cho người mới bắt đầu

Raydium là một sàn giao dịch phi tập trung (DEX) hoạt động trên blockchain Solana. Nó kết hợp cả mô hình AMM (Automated Market Maker) và order book – điều hiếm thấy trong thế giới DeFi. Nhờ vậy, Raydium cung cấp tốc độ giao dịch cực nhanh và phí gas cực thấp, thường chỉ vài cent. Theo dữ liệu từ DeFi Llama (cập nhật tháng 4/2025), tổng giá trị khóa (TVL) của Raydium đạt hơn 300 triệu USD, đứng top 3 DEX trên Solana. So với Uniswap hay PancakeSwap, Raydium tối ưu cho hệ sinh thái Solana – nơi mỗi giao dịch mất dưới 1 giây và phí trung bình chỉ ~$0.00025. Bài viết này dành cho người mới hoàn toàn, chưa từng dùng DEX, hoặc đã quen DeFi nhưng muốn làm chủ Raydium. Bạn sẽ học cách kết nối ví, swap token, thêm thanh khoản, và tránh các rủi ro phổ biến – tất cả qua hướng dẫn từng bước, rõ ràng, có dẫn chứng thực tế.

Chuẩn bị trước khi sử dụng Raydium

Trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch nào trên Raydium, bạn cần chuẩn bị ba yếu tố cơ bản: ví hỗ trợ, token gốc SOL, và truy cập đúng địa chỉ website. Thứ nhất, Raydium tương thích với hầu hết ví Solana phổ biến như Phantom, Solflare, Backpack, hoặc Ledger (qua ứng dụng Solana). Trong đó, Phantom là lựa chọn được hơn 80% người dùng Solana tin dùng theo khảo sát của Messari năm 2024. Thứ hai, bạn bắt buộc phải có SOL trong ví – dù chỉ 0.01 SOL – để trả phí gas cho mọi thao tác: kết nối, swap, thêm thanh khoản. Phí gas trên Solana rất thấp, nhưng nếu không có SOL, giao dịch sẽ thất bại ngay lập tức. Thứ ba, luôn truy cập đúng URL chính thức: https://raydium.io. Đây là điểm sống còn. Năm 2023, hơn 12 vụ lừa đảo phishing nhắm vào người dùng Raydium đã xảy ra, khiến nạn nhân mất hàng triệu USD do truy cập vào các trang giả mạo như "raydium-exchange[.]com" hay "raydium-swap[.]net". Để kiểm tra tính xác thực, hãy so sánh URL với link từ Twitter chính chủ (@RaydiumProtocol) hoặc từ docs.raydium.io. Ngoài ra, bạn nên cài tiện ích mở rộng như Solana Wallet Safety để cảnh báo domain độc hại. Cuối cùng, đừng quên sao lưu seed phrase của ví – Raydium không lưu trữ tài sản hay thông tin cá nhân của bạn. Mọi quyền kiểm soát đều nằm trong tay người dùng.

Hướng dẫn từng bước sử dụng Raydium

Kết nối ví với Raydium

Kết nối ví là bước đầu tiên và đơn giản nhất. Truy cập https://raydium.io, nhấn nút “Connect Wallet” ở góc trên bên phải. Một cửa sổ popup sẽ hiện ra, liệt kê các ví hỗ trợ. Chọn ví bạn đang dùng – ví dụ Phantom. Hệ thống sẽ chuyển hướng bạn đến cửa sổ xác nhận trong ví. Tại đây, bạn chỉ cần nhấn “Connect” – không cần cấp quyền “Approve” hay ký bất kỳ giao dịch nào. Lưu ý quan trọng: Raydium không yêu cầu quyền truy cập vào số dư token của bạn trong bước này. Nếu popup yêu cầu “Approve” hoặc “Sign”, đó có thể là dấu hiệu của trang web giả mạo. Sau khi kết nối thành công, biểu tượng ví sẽ hiển thị ở góc trên cùng, kèm địa chỉ công khai (public key) của bạn. Bạn có thể ngắt kết nối bất kỳ lúc nào bằng cách nhấn lại vào biểu tượng ví và chọn “Disconnect”. Việc kết nối ví không làm lộ seed phrase hay private key – đây là nguyên tắc cơ bản của ví không lưu trữ (non-custodial). Tuy nhiên, hãy luôn thận trọng: không bao giờ nhập seed phrase vào bất kỳ trang web nào, kể cả khi nó trông giống Raydium.

Cách swap (hoán đổi) token trên Raydium

Swap là tính năng được dùng nhiều nhất trên Raydium. Đầu tiên, vào tab “Swap” trên giao diện chính. Ở ô “From”, chọn token bạn muốn bán – ví dụ SOL. Ở ô “To”, chọn token bạn muốn mua – ví dụ USDC. Nhập số lượng SOL. Hệ thống sẽ tự động hiển thị số USDC bạn nhận được, cùng tỷ giá hiện tại và phí ước tính. Phí swap trên Raydium thường dao động từ 0.25% đến 0.3%, thấp hơn mức trung bình 0.3%–1% trên Ethereum. Một điểm quan trọng: slippage tolerance. Mặc định, Raydium đặt mức slippage là 0.5%. Điều này có nghĩa giao dịch sẽ bị hủy nếu giá biến động quá 0.5% trong lúc xử lý. Với các cặp token ít thanh khoản (ví dụ token mới phát hành), bạn có thể tăng slippage lên 1–3% để tránh giao dịch bị revert. Tuy nhiên, không nên đặt quá cao – trên 5% có thể khiến bạn bị “front-run” hoặc mua với giá bất lợi. Sau khi kiểm tra kỹ, nhấn “Swap”, rồi xác nhận giao dịch trong ví. Toàn bộ quá trình mất dưới 5 giây nhờ tốc độ của Solana. Nếu giao dịch bị revert, nguyên nhân thường do: slippage quá thấp, thiếu SOL để trả phí gas, hoặc token đích không tồn tại trong pool. Luôn kiểm tra xem token bạn muốn swap có đủ thanh khoản bằng cách xem mục “Liquidity” trong tab “Pool”.

Cách thêm thanh khoản (Liquidity) trên Raydium

Thêm thanh khoản giúp bạn kiếm thu nhập thụ động từ phí giao dịch. Vào tab “Pool”, chọn một cặp token – ví dụ SOL/USDC. Raydium sẽ hiển thị tỷ lệ hiện tại (ví dụ 1 SOL = 170 USDC). Bạn cần nạp cả hai token theo đúng tỷ lệ này. Nếu bạn chỉ có SOL, bạn phải swap một phần sang USDC trước. Sau khi nhập số lượng, hệ thống tính toán số LP token bạn nhận được. LP token đại diện cho phần sở hữu của bạn trong pool. Khi người khác swap qua cặp này, bạn nhận ~0.25% phí giao dịch chia theo tỷ lệ góp. Tuy nhiên, bạn phải đối mặt với rủi ro impermanent loss (IL) – khi giá hai token biến động mạnh, giá trị USD của tài sản trong pool có thể thấp hơn nếu bạn giữ riêng lẻ. Ví dụ: nếu bạn nạp 1 SOL + 170 USDC khi SOL = $170, nhưng sau đó SOL tăng lên $200, bạn sẽ bị IL vì thuật toán AMM buộc bạn bán SOL giá rẻ và mua lại đắt. APY (lợi suất hàng năm) của các pool phổ biến như SOL/USDC thường dao động 5–15%, trong khi các cặp rủi ro cao (SOL/RAY) có thể đạt 50–200%. Nhưng APY cao đi kèm rủi ro IL lớn. Luôn kiểm tra APY thực tế qua trang Raydium Analytics hoặc DefiLlama trước khi góp vốn.

Farming & Staking trên Raydium

Raydium tích hợp cơ chế farming để tăng lợi nhuận cho nhà cung cấp thanh khoản. Sau khi có LP token, bạn vào tab “Farms”. Chọn farm tương ứng với cặp LP bạn đang nắm giữ – ví dụ “SOL-USDC LP”. Nhấn “Stake” và xác nhận giao dịch. Hệ thống sẽ khóa LP token của bạn và bắt đầu tích lũy phần thưởng RAY – token quản trị của Raydium. Phần thưởng được tính theo khối (block-by-block), thường cập nhật mỗi vài phút. Bạn có thể “Harvest” (rút) RAY bất kỳ lúc nào bằng cách nhấn nút “Harvest” và ký giao dịch. Lưu ý: rút RAY không ảnh hưởng đến LP token – bạn vẫn tiếp tục nhận phí giao dịch từ pool. Ngoài farming, Raydium còn có tính năng staking RAY riêng lẻ để nhận phần thưởng bổ sung hoặc quyền biểu quyết. Tuy nhiên, farming LP thường mang lại APY cao hơn đáng kể. Theo dữ liệu tháng 4/2025, farm SOL/USDC trên Raydium đạt APY ~12%, trong khi staking RAY đơn lẻ chỉ ~6%. Bạn nên cân nhắc chiến lược dài hạn: nếu tin tưởng vào hệ sinh thái Solana, farming LP là lựa chọn hiệu quả. Nhưng nhớ rằng, giá RAY biến động mạnh – lợi nhuận danh nghĩa có thể bị xóa sổ nếu RAY giảm sâu.

Mẹo và lưu ý quan trọng khi dùng Raydium

An toàn là ưu tiên hàng đầu khi tương tác với bất kỳ nền tảng DeFi nào. Đầu tiên, luôn kiểm tra contract address của token trước khi swap hoặc thêm thanh khoản. Nhiều token rác (scam tokens) có tên giống token thật (ví dụ “Wrapped SOL” vs “Fake Wrapped SOL”) nhưng contract khác nhau. Bạn có thể tra cứu contract trên Solscan.io hoặc qua danh sách verified trên CoinGecko. Thứ hai, chỉ sử dụng domain chính thức raydium.io – không bao giờ click link từ Telegram, Discord, hoặc email không rõ nguồn gốc. Năm 2024, hơn 30% vụ hack DeFi trên Solana bắt nguồn từ phishing. Thứ ba, dù phí gas trên Solana rất thấp (~$0.00025/giao dịch), bạn vẫn nên kiểm tra tình trạng mạng qua https://solanabeach.io trước khi giao dịch lớn – trong thời điểm congestion, phí có thể tăng nhẹ. Cuối cùng và quan trọng nhất: Raydium không lưu trữ tài sản của bạn. Mọi token đều nằm trong ví cá nhân. Nếu bạn mất seed phrase, không ai – kể cả đội ngũ Raydium – có thể khôi phục tài sản. Vì vậy, hãy sao lưu seed phrase trên giấy, cất ở nơi an toàn, và tuyệt đối không lưu dưới dạng file điện tử. Ngoài ra, nên thử giao dịch nhỏ (~$1–5) trước khi thực hiện lệnh lớn để làm quen luồng thao tác.

So sánh Raydium với các DEX khác trên Solana

Raydium không phải là DEX duy nhất trên Solana. Hai đối thủ chính là Orca và Jupiter Aggregator. Raydium vs Orca: Orca có giao diện thân thiện hơn, phù hợp người mới, với tính năng “Whirlpools” cho phép tùy chỉnh phí và khoảng giá – giúp giảm impermanent loss. Tuy nhiên, Raydium có thanh khoản sâu hơn ở các cặp chính (SOL/USDC, SOL/USDT), nhờ tích hợp với Serum order book. Về phí, cả hai đều ~0.3%, nhưng Raydium thường có spread hẹp hơn trong điều kiện thị trường biến động. Raydium vs Jupiter: Jupiter là một aggregator – nó tìm giá tốt nhất từ nhiều DEX (kể cả Raydium, Orca, Meteora...). Do đó, Jupiter thường cho giá swap tốt hơn, đặc biệt với lệnh lớn. Tuy nhiên, Jupiter không hỗ trợ farming hay staking trực tiếp. Nếu bạn chỉ muốn swap nhanh, Jupiter là lựa chọn tối ưu. Nhưng nếu muốn cung cấp thanh khoản, farm RAY, hoặc tham gia hệ sinh thái sâu hơn, Raydium vượt trội. Ngoài ra, Raydium có quan hệ chặt chẽ với các dự án Solana như Step Finance, Tensor (NFT marketplace), tạo ra nhiều cơ hội cross-chain utility. Tóm lại: dùng Jupiter để swap giá tốt, dùng Raydium để farming và tham gia hệ sinh thái dài hạn.

Kết luận và lời khuyên thực tế

Raydium là một trong những nền tảng DeFi mạnh mẽ và đáng tin cậy nhất trên Solana. Với sự kết hợp giữa AMM và order book, nó mang lại hiệu quả giao dịch cao, phí thấp, và cơ hội kiếm lợi nhuận thụ động hấp dẫn. Bài viết này đã hướng dẫn bạn từng bước: từ chuẩn bị ví, kết nối, swap, thêm thanh khoản, đến farming – tất cả đều dựa trên trải nghiệm thực tế và dữ liệu cập nhật mới nhất. Tuy nhiên, DeFi luôn tiềm ẩn rủi ro. Lời khuyên quan trọng nhất: luôn bắt đầu với số tiền nhỏ. Thử swap 1–2 USD trước để làm quen luồng thao tác. Kiểm tra kỹ URL, contract, và slippage. Đừng để FOMO (nỗi sợ bỏ lỡ) khiến bạn đầu tư quá mức khả năng chịu lỗ. Cuối cùng, hãy theo dõi các kênh thông tin uy tín như blog chính thức của Raydium, Twitter @RaydiumProtocol, hoặc các trang phân tích như DeFi Llama để cập nhật xu hướng và cảnh báo rủi ro. Bạn đã thử Raydium chưa? Hãy chia sẻ trải nghiệm hoặc câu hỏi của bạn ở phần bình luận bên dưới! Đừng quên theo dõi chúng tôi để nhận thêm hướng dẫn DeFi chi tiết, minh bạch và cập nhật liên tục.