FTM Scan là gì? Hướng dẫn toàn diện cho người chuyển giới nam tại Việt Nam

Bạn là người chuyển giới nam (FTM) và từng nghe đến cụm từ “FTM scan” nhưng không rõ nó thực sự là gì? Bạn lo lắng liệu việc dùng testosterone có khiến bạn miễn nhiễm với các vấn đề sinh sản hay không? Nhiều người nghĩ rằng khi đã ngừng kinh, tử cung sẽ “ngủ yên” vĩnh viễn – nhưng sự thật không đơn giản như vậy. Trên thực tế, dù bạn đã dùng hormone bao lâu, tử cung và buồng trứng vẫn có thể phát sinh biến chứng nếu không được theo dõi định kỳ. Tại Việt Nam, thông tin y tế dành riêng cho cộng đồng FTM còn hạn chế, khiến nhiều người bỏ qua các xét nghiệm quan trọng vì e ngại, thiếu hiểu biết hoặc sợ bị kỳ thị. Bài viết này sẽ giải đáp rõ ràng: FTM scan là gì, tại sao bạn cần làm, quy trình ra sao, chi phí bao nhiêu và đâu là những địa chỉ uy tín để khám mà không phải lo lắng về thái độ của nhân viên y tế.

FTM scan là gì? Giải thích dễ hiểu cho người mới bắt đầu

“FTM scan” không phải là một thuật ngữ y khoa chính thức trong hệ thống chẩn đoán hình ảnh. Đây là cách gọi phổ biến trong cộng đồng người chuyển giới nam (Female-to-Male) để chỉ siêu âm vùng chậu (pelvic ultrasound). Mục đích chính của thủ thuật này là đánh giá tình trạng tử cung, buồng trứng và các cơ quan sinh dục nữ còn lại – ngay cả khi bạn đã ngừng kinh và đang dùng testosterone. Nhiều người lầm tưởng rằng việc dùng hormone nam sẽ “vô hiệu hóa” hoàn toàn hệ sinh sản nữ, nhưng thực tế không phải vậy. Testosterone ức chế rụng trứng và làm mỏng nội mạc tử cung, nhưng không loại bỏ hoàn toàn nguy cơ tích tụ nội mạc, u nang buồng trứng hay polyp tử cung. Theo nghiên cứu đăng trên Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism (2021), người FTM dùng testosterone kéo dài có nguy cơ dày nội mạc tử cung cao hơn 3–5 lần so với người không dùng hormone – đặc biệt nếu không có chu kỳ kinh đều đặn để “làm sạch” lớp niêm mạc. Siêu âm vùng chậu giúp phát hiện sớm những bất thường này trước khi chúng tiến triển thành ung thư nội mạc tử cung – một biến chứng nghiêm trọng nhưng có thể phòng ngừa nếu được can thiệp kịp thời. Do đó, “FTM scan” là bước kiểm tra sức khỏe thiết yếu, không phải thủ tục thừa thãi.

Tại sao người FTM vẫn cần siêu âm vùng chậu dù đã ngừng kinh?

Nhiều người FTM tin rằng việc ngừng kinh đồng nghĩa với việc “không còn gì để lo”. Đây là hiểu lầm nguy hiểm. Khi dùng testosterone, chu kỳ kinh thường dừng lại trong vòng 3–6 tháng đầu. Tuy nhiên, việc không có kinh không có nghĩa là nội mạc tử cung không còn hoạt động. Trên thực tế, nội mạc vẫn có thể tiếp tục phát triển dưới tác động của estrogen nội sinh – dù lượng estrogen đã giảm đáng kể. Nếu lớp nội mạc này không được “bong ra” định kỳ (do không có kinh), nó có thể dày lên bất thường, dẫn đến tăng sinh nội mạc hoặc thậm chí ung thư. Theo hướng dẫn của Hiệp hội Nội tiết châu Âu (ESE, 2022), người FTM nên siêu âm vùng chậu ít nhất mỗi 1–2 năm, ngay cả khi không có triệu chứng. Đặc biệt, nếu bạn từng có tiền sử rối loạn kinh nguyệt trước khi dùng hormone, nguy cơ này càng cao. Ngoài ra, buồng trứng cũng không “ngừng hoạt động” hoàn toàn. Nhiều trường hợp ghi nhận u nang buồng trứng chức năng hoặc u lành tính phát triển âm thầm trong quá trình điều trị hormone. Một khảo sát nhỏ tại TP.HCM năm 2023 cho thấy 28% người FTM từng siêu âm phát hiện u nang buồng trứng – dù họ không hề có triệu chứng đau hay khó chịu. Vì vậy, FTM scan không phải là lựa chọn – mà là biện pháp phòng ngừa y tế cần thiết, tương tự như khám răng định kỳ hay tầm soát ung thư vú ở người cisgender.

Quy trình thực hiện FTM scan: Chuẩn bị thế nào để cảm thấy an tâm?

Siêu âm vùng chậu có hai phương pháp chính: siêu âm qua thành bụng và siêu âm đầu dò âm đạo. Với người FTM, siêu âm qua thành bụng là lựa chọn phổ biến và phù hợp hơn về mặt tâm lý. Phương pháp này yêu cầu bạn uống khoảng 1–1.5 lít nước trong vòng 1 tiếng trước khi siêu âm để làm đầy bàng quang – giúp bác sĩ quan sát rõ tử cung và buồng trứng qua thành bụng. Bạn không được đi tiểu trước khi siêu âm. Trong khi đó, siêu âm đầu dò âm đạo thường gây khó chịu hoặc xung đột danh tính giới cho người FTM, vì đầu dò phải đưa vào âm đạo. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có quyền từ chối phương pháp này và yêu cầu chỉ siêu âm bụng. Nhiều cơ sở y tế lớn tại Việt Nam hiện nay tôn trọng lựa chọn này nếu bạn trình bày rõ nguyện vọng. Trước khi đi khám, bạn nên mặc quần rộng rãi, dễ kéo lên/xuống. Thời gian thực hiện chỉ mất 5–10 phút, không gây đau, không xâm lấn. Lưu ý: không cần ngừng testosterone trước khi siêu âm – hormone không ảnh hưởng đến kết quả hình ảnh. Nếu bạn lo lắng về việc bị gọi sai giới tính, hãy chuẩn bị sẵn cách giới thiệu bản thân ngắn gọn (ví dụ: “Tôi là nam, tên là…”). Một số phòng khám LGBTQ-friendly còn cho phép ghi giới tính nam trên phiếu khám – bạn có thể hỏi trước qua điện thoại.

Địa chỉ làm FTM scan uy tín tại TP.HCM, Hà Nội và Đà Nẵng

Tìm được nơi khám an toàn, không kỳ thị là mối quan tâm hàng đầu của người FTM tại Việt Nam. Dưới đây là một số cơ sở y tế được cộng đồng đánh giá cao:

• TP.HCM:

• Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (cơ sở 1): Có khoa Chẩn đoán hình ảnh chuyên nghiệp. Nhiều người FTM phản hồi bác sĩ ở đây tôn trọng danh tính và không đặt câu hỏi gây tổn thương.

• Phòng khám Đa khoa MEDLATEC: Có chi nhánh tại Quận 5 và Quận Tân Bình. Thủ tục nhanh, có thể đặt lịch online. Một số nhân viên đã được đào tạo về đa dạng giới.

• Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn: Dịch vụ tư nhân, chi phí cao hơn nhưng thái độ nhân viên được đánh giá là thân thiện.

• Hà Nội:

• Bệnh viện Đại học Y Hà Nội: Là lựa chọn đáng tin cậy, tuy nhiên nên gọi trước để hỏi về quy trình và thái độ tiếp đón.

• Phòng khám Đa khoa Quốc tế Thu Cúc: Có dịch vụ siêu âm vùng chậu chất lượng, môi trường riêng tư.

• Đà Nẵng:

• Bệnh viện Phụ sản – Nhi Đà Nẵng: Cơ sở công lập, chi phí thấp. Nên đi vào buổi sáng và chủ động trao đổi với bác sĩ.

• Phòng khám Medic Saigon chi nhánh Đà Nẵng: Mới mở nhưng có phản hồi tích cực từ người FTM địa phương.

Mẹo quan trọng: Luôn gọi điện trước để hỏi:

• Có thể ghi giới tính nam trên hồ sơ không?
• Bác sĩ có kinh nghiệm làm việc với người chuyển giới không?
• Có được chọn siêu âm bụng thay vì đầu dò không?

Chi phí FTM scan bao nhiêu? Có dùng được bảo hiểm y tế không?

Chi phí siêu âm vùng chậu tại Việt Nam dao động tùy theo loại hình cơ sở:

• Bệnh viện công: Khoảng 200.000 – 350.000 VNĐ. Nếu bạn có bảo hiểm y tế (BHYT) và khám theo đúng tuyến, chi phí có thể được hỗ trợ 80–100% – nhưng chỉ khi có chỉ định lâm sàng rõ ràng, ví dụ như đau bụng dưới, ra máu bất thường, hoặc theo dõi sau khi phát hiện u nang.
• Phòng khám tư: Từ 400.000 – 600.000 VNĐ, không dùng BHYT nhưng dịch vụ nhanh, ít chờ đợi.
• Gói khám sức khỏe giới tính toàn diện (bao gồm siêu âm, xét nghiệm hormone, tư vấn tâm lý): Một số tổ chức phi lợi nhuận như ICS Center hoặc Rainbow Community Saigon đôi khi tổ chức sự kiện khám miễn phí hoặc giá ưu đãi cho người LGBTQ+ – bạn nên theo dõi fanpage của họ.

Lưu ý: Nếu bạn đi khám chủ động để theo dõi định kỳ (không có triệu chứng), BHYT thường không chi trả. Tuy nhiên, khoản chi này là đầu tư xứng đáng cho sức khỏe dài hạn – tương đương một bữa ăn sang trọng, nhưng có thể giúp phát hiện sớm ung thư.

Câu hỏi thường gặp (FAQ) về FTM scan

• Tôi đã cắt tử cung (hysterectomy) rồi thì có cần siêu âm không? → Nếu bạn cắt cả buồng trứng, không cần siêu âm vùng chậu nữa. Nhưng nếu chỉ cắt tử cung và giữ buồng trứng, bạn vẫn nên siêu âm định kỳ để theo dõi buồng trứng – vì nguy cơ u nang hoặc ung thư buồng trứng vẫn tồn tại.

• Siêu âm có làm gián đoạn liệu pháp hormone không? → Hoàn toàn không. Siêu âm chỉ là chẩn đoán hình ảnh, không ảnh hưởng đến nồng độ testosterone hay quá trình điều trị của bạn.

• Tôi sợ bị gọi là “chị” hoặc bị nhìn như người bệnh tâm thần khi đi khám? → Đây là nỗi lo rất thật. Gợi ý:

• Gọi điện trước để “thử” thái độ nhân viên.

• Mang theo giấy tờ tùy thân có tên nam (nếu đã đổi).

• Nói thẳng: “Tôi là nam, xin vui lòng gọi tôi là [tên] và dùng đại từ ‘anh’.”

• Nếu bị đối xử tệ, hãy ghi lại thông tin và phản ánh qua các tổ chức hỗ trợ LGBTQ+ như ICS hoặc PINKIE.

• Có thể tự làm siêu âm tại nhà không? → Không. Siêu âm vùng chậu cần thiết bị chuyên dụng và chuyên môn y khoa. Không có ứng dụng điện thoại nào có thể thay thế.

Chăm sóc sức khỏe sinh sản là quyền – không phân biệt giới tính

Dù bạn là ai, sức khỏe luôn là ưu tiên hàng đầu. Việc dùng testosterone không khiến bạn “miễn nhiễm” với các bệnh phụ khoa. Ngược lại, nó đòi hỏi bạn chủ động hơn trong việc theo dõi cơ thể. FTM scan không phải là dấu hiệu của sự “chưa hoàn chỉnh” – mà là biểu hiện của sự trưởng thành và trách nhiệm với bản thân. Đừng để nỗi sợ bị kỳ thị ngăn bạn tiếp cận dịch vụ y tế. Ngày càng nhiều cơ sở y tế tại Việt Nam bắt đầu hiểu và tôn trọng đa dạng giới. Hãy chia sẻ bài viết này cho những người FTM khác – vì thông tin chính xác có thể cứu mạng sống. Sức khỏe không chờ đợi. Hãy đặt lịch siêu âm vùng chậu ngay hôm nay nếu bạn chưa làm trong vòng 2 năm qua.